Vandaag heeft de rechtbank de zitting hervat na de onderbreking van 8 november 2021.

Rechtshulpverzoek

Op de zitting van 8 november 2021 heeft de rechtbank onder meer de zaak verwezen naar de rechter-commissaris voor de verdere uitvoering van het rechtshulpverzoek aan de Russische Federatie. Vandaag is daar duidelijkheid over gekomen.

Op 3 december 2021 ontving het Ministerie van Justitie van de Russische autoriteiten bericht dat op grond van het Europees Verdrag aangaande wederzijdse rechtshulp in strafzaken een verzoek kan worden afgewezen als de verzochte Partij, in dit geval de Russische Federatie, van mening is dat het uitvoeren van het verzoek schade kan toebrengen aan de wezenlijke belangen van het land. De Russische autoriteiten geven aan dat de vragen in de ontvangen stukken die aan de getuige Muchkaev gesteld zouden moeten worden, betrekking hebben op gegevens van onder andere militaire aangelegenheden, waarvoor in overeenkomst met de Russische wet geheimhouding geldt. Uitvoering van het genoemde rechtshulpverzoek kan schade toebrengen aan de staatsgeheimen van de Russische Federatie en, dientengevolge, aan de wezenlijke belangen van de Russische Federatie. Gelet hierop is het Ministerie van Justitie van de Russische Federatie niet bij machte medewerking te verlenen aan het doorzetten van het Nederlandse rechtshulpverzoek aan een bevoegde Russische rechtbank.

De rechter-commissaris is naar aanleiding van deze reactie van oordeel dat geen uitvoering kan worden gegeven aan de verwijzingsopdracht van de rechtbank om Muchkaev als getuige te horen.

Daarmee zijn alle onderzoekshandelingen voor zover dat mogelijk was door de rechter-commissaris voltooid en heeft de rechter-commissaris het onderzoek beëindigd.

301 vorderingen ingediend 

De rechtbank heeft gemeld dat de nabestaanden 301 vorderingen tot schadevergoeding hebben ingediend.

Verzoeken van de verdediging

De verdediging heeft vervolgens het woord gevoerd. Zij heeft de gang van zaken rondom getuige S45 besproken. Op grond van de wet, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en jurisprudentie, moet het OM alle voor de beslissing van de rechtbank relevante stukken beschikbaar stellen aan de rechtbank en de verdediging. Volgens de verdediging heeft het OM dit zogenoemde relevantie-criterium onjuist toegepast.

De verdediging verzoekt de rechtbank het OM te bevelen alle stukken over S45 aan de rechtbank te verstrekken en de rechter-commissaris een nader proces verbaal te laten opmaken over de gang van zaken rondom de door haar genomen beslissing tot geheimhouding met betrekking tot S45.

Toelichting op de vorderingen

Vervolgens heeft het rechtsbijstandsteam van de nabestaanden de gelegenheid gekregen de schadevorderingen toe te lichten. Daarbij is met name aangestipt dat de opstelling van de verdachten en het geen verantwoordelijkheid nemen voor het neerhalen van MH17 extra leedverhogend werkt de verwerking van het verlies wordt daardoor nog steeds bemoeilijkt. Voor de nabestaanden rest daarom alleen het vorderen van een financiële vergoeding om het leed te verzachten.

Oekraïens recht is van toepassing op de beoordeling van de schadevorderingen. Er zijn alleen vorderingen voor vergoeding van immateriële schade ingediend, deze zijn eerder schriftelijk bij de rechtbank ingediend. Deskundigen in Oekraïens recht hebben die vorderingen toegelicht. Begroting van de schade naar Oekraïens recht lijkt op die van het Nederlands recht.

Er is opgave gedaan van en toelichting gegeven op uitbetalingen die nabestaanden van anderen hebben ontvangen, bijvoorbeeld Malaysian Airlines, Petronas. Volgens het rechtsbijstandsteam kunnen die betalingen niet in mindering worden gebracht op de in deze procedure gevorderde bedragen, omdat ze niet de persoonlijke aansprakelijkheid van de daders vervangen. Nabestaanden hebben van verzekeraars geen uitkeringen voor immateriële schade ontvangen.

‘Boek van verdriet’

Het rechtsbijstandsteam heeft nog een aantal schriftelijke slachtofferverklaringen aan de rechtbank, het OM en de verdediging overhandigd. Samen met de verklaringen die nabestaanden op de zittingen in de afgelopen periode hebben afgelegd vormen deze verklaringen de onderbouwing van de vorderingen. Dit noemen zij het ‘Boek van Verdriet’.

Vragen van de rechtbank

De rechtbank heeft gezegd ook deze nieuwe schriftelijke slachtofferverklaringen met aandacht te lezen.

De rechtbank heeft vervolgens een paar concrete vragen over de vorderingen van de benadeelde partijen (de nabestaanden) gesteld. Het rechtsbijstandsteam zal hier schriftelijk op reageren. De rechtbank heeft daarnaast een vijftal uitgangspunten geformuleerd die zij bij de beoordeling van de vorderingen zal hanteren.

Reactie OM op verzoeken verdediging

Het OM heeft gereageerd op de verzoeken van de verdediging omtrent S45. Het OM wijst er op dat de rechtbank eerder het verzoek van de verdediging om S45 te horen heeft afgewezen omdat die verklaring door de rechtbank onvoldoende relevant werd geacht en S45 wisselend had verklaard. Het OM vindt dat de verzoeken moeten worden afgewezen en heeft ook nadrukkelijk gewezen op het veiligheidsrisico dat een getuige als S45 loopt.

Hier heeft de verdediging kort op gereageerd en onder meer gezegd niet te begrijpen waarom álle informatie over S45 wordt afgeschermd vanwege de veiligheid.

Verdere planning

De rechtbank zal op maandag 20 december 2021 de beslissing nemen op het verzoek van de verdediging. Daarna krijgt het OM het woord voor het requisitoir.

De rechtbank heeft de zitting onderbroken tot maandag 20 december 2021 10.00 uur.