Vandaag is het derde zittingsblok in het strafproces gestart. Zoals dat steeds gaat als een volgende zittingsperiode begint, heeft de voorzitter van de rechtbank met een korte samenvatting teruggekeken naar de vorige zittingsperiode, aangegeven wat sinds de laatste zittingsdag is gebeurd en verteld wat de agenda voor nu is.

Gebeurd sinds de vorige zitting

De rechtbank heeft bij beslissing van 3 juli 2020 een aantal vorderingen en wensen van het Openbaar Ministerie en de verdediging toegewezen, waaronder het horen van een aantal getuigen. Dit door de rechter-commissaris te verrichten onderzoek is begonnen. Ik verwijs voor meer uitleg over de rol van de rechter-commissaris in strafzaken naar het filmpje wat te vinden is op onze website courtmh17.com.

Verzoeken verdediging: stukken toevoegen aan het dossier

De verdediging heeft vandaag een aantal verzoeken ingediend om stukken aan het dossier toe te voegen. Het gaat dan om rechtshulpverzoeken die de rechter-commissaris heeft gedaan en stukken of delen van stukken die de rechter-commissaris heeft afgeschermd. Als het gaat om de rechtshulpverzoeken, is de rechtbank uit de motivering van de verdediging geen noodzaak gebleken om de rechter-commissaris op te dragen die verzoeken ter inzage te geven aan de verdediging. De rechtbank heeft verder beslist, op voorstel van het Openbaar Ministerie, dat het Openbaar Ministerie uiterlijk op 7 september zal reageren op de verzoeken om stukken te verstrekken. De rechter-commissaris wordt gevraagd uiterlijk op 21 september zich uit te laten over die verzoeken. In het zittingsblok van 28 september zal de rechtbank zo nodig beslissingen nemen.  

Rechtsbijstandsteam: bevoegdheid en toepasselijk recht vorderingen schadevergoeding

Bij beslissing 23 maart 2020 heeft de rechtbank een aantal vragen gesteld aan het rechtsbijstandsteam over de positie van nabestaanden en eventueel in te dienen vorderingen tot schadevergoeding door die nabestaanden. Het gaat dan bijvoorbeeld om de vraag of de rechtbank bevoegd is om de vorderingen tot schadevergoeding te beoordelen. Een andere vraag is naar welk recht die beoordeling moet gebeurden. Die vragen stonden vandaag op de agenda om te bespreken.

Voordat het rechtsbijstandsteam tot het beantwoorden van die vragen is gekomen, heeft het team aangegeven dat het belangrijk is om te benadrukken dat de nabestaanden niet moeten worden gezien als groep, maar als individuen die zijn geconfronteerd met een verschrikkelijk verlies. Elke nabestaande heeft een persoonlijk verhaal; eigen verlangens, wensen en hoop. Het doel van het proces voor de nabestaanden, zo heeft het rechtsbijstandsteam aangegeven, is enige vorm van herstel van rechtvaardigheid. Schadevergoeding is een onderdeel van erkenning.

Als het gaat om de vragen van de rechtbank over haar bevoegdheid om te oordelen over de in te dienen vorderingen tot schadevergoeding door nabestaanden en het daarop toe te passen recht, is op verzoek van het rechtsbijstandsteam een advies door deskundigen opgesteld. Het team heeft dat advies vandaag toegelicht. Het Openbaar Ministerie heeft gereageerd en de verdediging heeft het standpunt ingenomen op voorhand in te kunnen stemmen met de beslissingen die de rechtbank hierover zal nemen.

Omdat er nog geen schadevergoedingsvorderingen zijn ingediend, kan de rechtbank daar nog geen beslissingen over nemen. Wel heeft zij vandaag kort gezegd de volgende denkrichting gegeven. Net als het Rechtsbijstandsteam en het Openbaar Ministerie wordt voor nu aangenomen dat de bevoegdheid van de rechtbank om over die vorderingen te oordelen voortvloeit uit de bevoegdheid om over de strafzaken tegen de verdachten te oordelen. Verder wordt er voor nu vanuit gegaan dat Oekraïens recht van toepassing is op die beoordeling, omdat Oekraïne het land is op wiens grondgebied de inzittenden van vlucht MH17 zijn overleden.

Spreekrecht en indienen en bespreken vorderingen tot schadevergoeding: hoe en wanneer

Op dit moment is bekend dat 76 nabestaanden het spreekrecht zullen willen uitoefenen; in persoon in de zittingszaal of vanaf een andere locatie, bijvoorbeeld in het buitenland via een live video-verbinding of door een op voorhand opgenomen videoboodschap. Zowel het rechtsbijstandsteam als het Openbaar Ministerie hebben aangegeven hoe en wanneer dat wat hen betreft zou kunnen of moeten gebeuren en welke tijd daarmee gemoeid zou zijn. De rechtbank kan zich daar in grote lijnen in vinden. Zo zullen waarschijnlijk 10 spreekgerechtigden per dag het woord kunnen voeren. Meer praktische afspraken daarover worden later gemaakt.
316 nabestaanden overwegen nu een vordering tot schadevergoeding in te dienen. De rechtbank heeft vandaag bepaald dat die vorderingen uiterlijk op 1 februari 2021 moeten worden ingediend.

Bezoek verdediging aan hun cliënt

De advocaten die een verdachte vertegenwoordigen, hebben laten weten dat zij een vlucht hebben kunnen boeken, waarmee zij op korte termijn naar de Russische Federatie zullen gaan om de spreken met hun cliënt.

Hoe/wanneer nu verder

De zitting zal worden voortgezet op 28 september 2020. De voortgang van de verdediging komt dan ondermeer aan de orde.

Tot nu toe geplande zittingsperioden: Op 3 juli 2020 heeft de rechtbank de geplande zittingsperioden bepaald voor 2021. Er is nog iets geschoven in die planning. Zie voor de precieze data op onze website courtmh17.com. Let wel: op welke dagen precies zitting zal worden gehouden, is steeds afhankelijk van het verdere verloop van deze procedure.